Εδώ θα ξετυλίξουμε ένα μικρό μέρος της γοητευτικής ιστορίας της Κυδωνιάς.

Η κυδωνία ήταν σημαντική πόλη-κράτος στην βoρειοδυτική ακτή της Κρήτης, στο σημείο όπου σήμερα είναι κτισμένη η πόλη των Χανίων.  Από ανασκαφές που έγιναν η περιοχή ήταν κατοικημένη από τη Νεολιθική εποχή. Η πόλη αποτέλεσε μετά τη Μινωική εποχή μια σημαντική πόλη-κράτος με όρια από τη θάλασσα μέχρι τους πρόποδες των Λευκών Ορέων. Οι πρώτοι αποικιστές από την ηπειρωτική Ελλάδα ήταν οι Δωριείς γύρω στο 1100 π.χ.

Στην κλασική μυθολογία, η Κυδωνία ιδρύθηκε από τον Βασιλιά Κύδωνα, (κύδων =δόξα, κυδάνω=καυχιέμαι) γιου του Ερμή ή του Απόλλωνα και της Ακακαλλίδας, κόρης του Βασιλιά  Μίνωα (γιου του Δία και της Ευρώπης).

Το όνομα της πόλης αναγράφεται σε πινακίδες Γραμμικής Β από την Κνωσό  ku–do–ni–ja.        

Ο Όμηρος αναφέρει τους Κύδωνες σαν μία από τις πέντε Κρητικές φυλές. (Οδύσεια 13, 292,  19, 176).

 Το 69 π.Χ. ο Ρωμαίος πρόξενος Καικίλιος Μέτελλος (Caecilius Metellus) κατέλαβε την Κυδωνία, η οποία έλαβε προνόμια ανεξάρτητης πόλης-κράτους από τους Ρωμαίους,  και διατήρησε το δικαίωμα να έχει δικό της νόμισμα μέχρι τον 3ο αιώνα μ.Χ.

Το δένδρο έχει πάρει την επιστημονική του ονομασία Cydonia  oblonga    από αυτή την πόλη, όπου οι αρχαίοι βοτανολόγοι καλλιεργούσαν κυδωνιές εξαιρετικά υψηλής ποιότητας.

Κυδώνια  ήταν και τα χρυσά μήλα των εσπερίδων……..

Στους γάμους της Ήρας και του Δία όλοι οι θεοί ήταν καλεσμένοι, και πήγαν δώρα. Το πολυτιμότερο όμως το πήγε η Γαία, τα χρυσά μήλα, που όποιος τα έτρωγε έμενε για πάντα νέος, και γινόταν αθάνατος. Η Ήρα ευχαριστήθηκε πολύ και τα φύτεψε στο περιβόλι των θεών, τον κήπο των Εσπερίδων, ο οποίος βρισκόταν στη χώρα του Άτλαντα.

 Είναι κυρίως γνωστά μέσω του μύθου του Ηρακλή, καθώς η απόκτησή τους αποτέλεσε τον ενδέκατο άθλο του. 

melimilo_atlas_pathos_kyprus

Ο Άτλαντας βρισκόταν έξω από τον κήπο και σήκωνε στους ώμους του τον ουρανό, τιμωρία που του είχε επιβληθεί από το Δία. Οι κόρες του Άτλαντα έκλεβαν όμως τα μήλα, γι´ αυτό και η Ήρα ανέθεσε τη φύλαξή του στις νύμφες Εσπερίδες και στο Λάδωνα, δράκοντα με εκατό κεφάλια.

Ο  Ευρυσθέας ανέθεσε στον Ηρακλή να μεταβεί στον κήπο των Εσπερίδων και να του προσκομίσει τα χρυσά μήλα. Στην πορεία του προς τον κήπο ο ήρωας αντιμετώπισε πολλές περιπέτειες. Σημαντικότερη από αυτές ήταν η απελευθέρωση του  Προμηθέα από το βράχο στον οποίο ήταν δεμένος. Ο Ηρακλής απελευθέρωσε τον Προμηθέα και σκότωσε τον αετό που του έτρωγε το συκώτι, δίνοντας έτσι τέλος στο μαρτύριο του Τιτάνα. Ο Προμηθέας συνόδευσε στη συνέχεια τον Ηρακλή στον κήπο των Εσπερίδων.

Museu Arqueològic d’Olímpia

Ο Ηρακλής ακολούθησε τη συμβουλή του Προμηθέα να μην μπει ο ίδιος στον κήπο. Συμφώνησε λοιπόν με τον Άτλαντα να κρατήσει για λίγο εκείνος το φορτίο του, μέχρι ο Άτλας να του φέρει τα χρυσά μήλα. Ο Άτλας συμφώνησε με την πρόταση αυτή. Επιστρέφοντας όμως από τον κήπο, αρνήθηκε να παραδώσει τους καρπούς στον Ηρακλή.  Δήλωσε ότι θα πήγαινε ο ίδιος τα μήλα στον Ευρυσθέα και ότι θα άφηνε τον Ηρακλή στη θέση του για πάντα. Ο Ηρακλής επιστράτευσε τότε όλη του την ευστροφία για να μπορέσει να ξεφύγει από την αιώνια καταδίκη στην οποία τον έριξε ο Άτλαντας.  Άφησε τον Άτλαντα να πιστέψει ότι αποδέχτηκε τη μοίρα του, του ζήτησε όμως πρώτα να κρατήσει για λίγο τον ουρανό προκειμένου να φτιάξει ένα μαξιλάρι για το κεφάλι του.  Ο Άτλας δέχτηκε, ο Ηρακλής όμως δραπέτευσε παίρνοντας μαζί του και τα μήλα.

heraclis_naples_museum

Όταν ο Ηρακλής έφτασε στις Μυκήνες παρέδωσε τα μήλα στον Ευρυσθέα. Εκείνος τα έδωσε πίσω στον ήρωα σαν δώρο. Ούτε ο Ηρακλής όμως κράτησε τα μήλα. Τα παρέδωσε στην Αθηνά, η οποία τα επέστρεψε στον κήπο των Εσπερίδων, καθώς εκεί ήταν η θέση στην οποία έπρεπε να βρίσκονται.

  Αφροδίτη

Στον γάμο της θαλάσσιας θεότητας Θέτιδας όλοι οι Θεοί ήταν προσκεκλημένοι, και έφεραν δώρα εκτός από την Έριδα, στην οποία απαγορεύτηκε από το Δία να προσέλθει, επειδή προκαλούσε πάντα διχόνοιες και αναστάτωση. Η ΄Ερις προσβεβλημένη, πέταξε προς το χώρο του γάμου ένα χρυσό μήλο (το μήλον της Έριδος) το  οποίο έγραφε -προς την ομορφότερη-.  Το μήλο το διεκδίκησαν η Ήρα, η Αθηνά, και η Αφροδίτη.

Venus_de_Milo_Louvre

Η διαμάχη τους ήταν ιδιαίτερα έντονη και κανείς άλλος θεός δεν διακινδύνευε να εκφράσει γνώμη υποστηρίζοντας κάποια από τις τρεις γιατί θα προκαλούσε την οργή των υπόλοιπων δύο. Τελικά, ο Δίας διέταξε τον Ερμή να οδηγήσει τις θεές στον Πάρη, τον πρίγκιπα της Τροίας. Ο Πάρης τότε ζούσε σαν βοσκός στο όρος ΄Ιδα. Οι θεές εμφανίστηκαν μπροστά του και επειδή δεν ήταν σε θέση να επιλέξει, του πρότειναν δώρα σε περίπτωση που επιλέξει την καθεμία. Η Αθηνά του προσέφερε σοφία και επιδεξιότητα στη μάχη. Η Ήρα ηγετικές ικανότητες για να διοικεί την Ασία και την Ευρώπη. Η Αφροδίτη του προσέφερε την αγάπη της ομορφότερης γυναίκας του κόσμου, της ωραίας Ελένης, βασίλισσας της Σπάρτης.

Και το κυδώνι της ομορφιάς δόθηκε  στη θεά Αφροδίτη,  -την καλλίστη-  (έρωτας, αγάπη, γονιμότητα, υγεία).

Κάπως έτσι ξεκίνησε ο Τρωικός πόλεμος…..  και το κυδώνι αφιερώθηκε στην θεά Αφροδίτη. Θεά του έρωτα, της σεξουαλικότητας, της ηδονής, της ομορφιάς, της τεκνοποίησης, της ευτυχίας, του γάμου ιδιοτήτων που αποδίδονταν στα οφέλη του φρούτου.

Οι Ρωμαίοι διατήρησαν την παράδοση των Ελλήνων και σε πολλά αγάλματα η θεά Αφροδίτη εμφανίζεται να κρατά στο δεξί της χέρι ένα κυδώνι.